Askvoll - ei perle på kysten!

Askvoll kommune er ein kontrastrik kommune på kysten av Sogn og Fjordane. Her kan du på ein av same dag oppleve vakkert fjordlandskap ved Dalsfjorden og idyll på sjarmerande øyar lengst vest i havgapet. Askvoll byr også på fleire av dei beste toppturane i regionen.

Askvoll sentrum og gjestehamna. Foto:Steinar Bauge.

Kommunesenteret Askvoll er eit godt utgangspunkt for å utforske kommunen. Her finn ein det meste av servicetilbod og eit godt utval av lokale butikkar. Askvoll Fjordhotell ligg sentralt plassert og byr på komfortabel overnatting og matservering. Dei er også behjelpelege med å ordne utflukter og guida turar i kommunen. Gjestehamna i sentrum er populær blant båtturistar, og om sommaren er det mykje aktivitet i Askvoll. Heilt i sjøkanten ligg Askvoll Sjøbuer med kro, restaurant og pub. Askvoll Sjømat og Delikatesser er ein liten delikatessebutikk som sel mat av høg kvalitet laga av lokale råvarer.

Øya Alden ruvar i havgapet! Foto: Kieran Kolle.

I Askvoll finn du fleire av dei beste toppturane i regionen, som Alden (481 m.o.h.) og Blegja (1302 m.o.h.). Øya Alden er også kjent som "Den Norske Hest" på grunn av si karakteristiske form. Fjellet stig nærmast loddrett opp av havet og er synleg meir enn 100 km til havs. Alden er eit av dei mest kjente seglingsmerka på vestlandskysten. Frå toppen er det fantastisk utsikt i alle retningar! 

Blegja vert gjerne kalt Dronninga blant fjella i Sunnfjord, og ikkje utan grunn. Med sine 1304 m.o.h. er fjellet den høgste toppen i FjordKysten. Turen opp er krevjande, men naturopplevinga desto større. Blegja byr på utsikt heilt til Jostedalsbreen og dei 7 fjella rundt Bergen, 100 km vekke! 

Det er også mange flotte turar å gå om ein ønskjer ei lettare utfordring. Kystarven har merka 20 turstiar i Askvoll og det er gitt ut eige turkart for kommunen. 

 Nordsjøporten - den vakre vegen mellom Værlandet og Bulandet. Foto: Terje Rakke.

I havgapet har Askvoll fleire spennande øyar å utforske. På Værlandet og Bulandet ligg øyene som perler på ei snor, vakkert bunde saman av 6 bruer og 5.240 meter veg. Nordsjøporten heiter vegen, og er ikkje berre viktig for samferdsle og kommunikasjon her ute, men også ei fantastisk reise gjennom øyriket. Det er eit myldrande dyreliv langs den merka Nordsjøløypa i Sørværet, og er du heldig kan du sjå både sel, oter, ørn og hjort. Ein sykkel- eller fottur langs Nordsjøporten er ein dagstur du seint vil gløyme! Butikkane på Værlandet og Bulandet leigar ut syklar, det same gjer Værlandet Gjestehamn og Bulandsferie.

 I Bulandet og Værlandet ligg øyene som perler på ei snor. Foto: Kieran Kolle.

Bulandet er det vestlegaste aktive fiskerisamfunnet i Norge, og omfattar 365 øyar. På Bulandet bur det ca 270 innbyggjarar. Her er det eit sjarmerande sjøhusmiljø, og dei mange øyane gir ypparlege forhold for kajakkpadling. Kvart år organiserer Askvoll kajakklubb "Stormsamling" her ute. Bygdemuseet "Bulandet i fortid og notid" gir eit godt bilete av daglegliv og fiskeri i Bulandet.

 Opplev den majestetiske havørna på nært hald i Værlandet. Foto: Geir Olsen.

 

På Værlandet kan du oppleve pittoresk sjøhusmiljø i den lune Værøyhamna. Det bur ca 200 innbyggjarar i Værlandet.  Her ligg Værlandet Kro og Tante Grys Pub, og det nyopna Norsk Sjøfuglsenter vegg-i-vegg. Værlandet Gjestehamn ordnar skyss til og frå Alden. Her kan du også vere med på havørnsafari!

Kajakkpadling ved Atløy.

Øya Atløy byr på vakker natur og mange godt merka turstiar. Her er det både Nordsjøløype og merka fjellturar, blant anna til Brurastakken. For dei som likar å klatre har Klyv Klivarlag laga klatrevegg i bergveggen ved idrettsanlegget på øya. Atløy har også fleire gode fiskevatn i tillegg til at det er gode fiskemoglegheiter på sjøen. Kvar sommar vert det arrangert Krabbefestival på øya, der det er satt fokus på krabbe som levebrød, mattradisjon og samlingspunkt.  

Holmedal er ei idyllisk bygd ved Dalsfjorden, ca 10 min med bil frå Askvoll sentrum. Her ligg Helle Knivfabrikk som sidan 1930 har produsert knivar av høg kvalitet. Den vesle bygdepuben Holken har eit av Norges største utval av whisky. Holmedal Gjestebrygge er ein idyllisk stoppestad for båtturistar langs kysten. 

 Kombiner fjellturar i havgapet med kurs i segling. Foto: Butesail.

Stongfjorden er ei idyllisk bygd i Askvoll. Stongfjorden er den einaste fjorden i verda der du kan sjå frå fjordbotnen til havgapet! Bygda har ei rik industrihistorie - her var blant anna Norges eldste aluminiumsfabrikk. På nordsida av fjorden ligg historiske Staveneset og den gamle kopargruvestaden Grimelia. Både i Grimelia og i Staveneset har du storhavet og Stavfjorden rett framfor deg. Her kan ein nyte ei fantastisk utsikt, ei oppleving både i godvêr og storm! Selskapet Butesail er basert i Stongfjorden. Butesail tilbyr guida fjellturar og kurs i segling. Kva med å kombinerer begge deler?

Statuen av Ingolf Arnarson i Rivedal.

I Rivedal står det ein statue av Ingolf Arnarson, som var den første norrøne busettaren på Island. Arnarson vart lyst fredlaus etter at han og Leiv Rodmarsson drepte to søner av Atle Jarl på Gaular. Ingolf og Leiv reiste til Island omlag 870 for å undersøkje landet, og Ingolv blei den første faste busetjaren på Island. Røtene til nasjonen Island går dermed direkte tilbake til Rivedal i Dalsfjorden.

Fakta om Askvoll kommune:

Innbyggjartal: 3018 (2013)

Administrasjonssenter: Askvoll
Høgste fjell: Blegja (1305 m.o.h.)

Ordførar: Frida Melvær, Høgre

Nyttige lenker:

Overnatting i Askvoll

Askvoll kommune

Askvoll i utvikling

Fugl er fugl...

 Tekst: Per Arne Tveit. Bilete: Norsk Sjøfuglsenter
Meir informasjon på www.norsksjofuglsenter.no og www.vaerlandet.no

Eg er ingen fugleekspert. For meg har skjor, kråke og måse vore der heile tida med sine håse skrik og meir eller mindre utprega flokkmentalitet. At nokon skulle finne på å telje, fotografere og notere alt som flyg med vengjer, har i mesteparten av mitt liv vore komplett uforståeleg.

Sjølvsagt visste eg at grågåsplogen langt oppe i den gråblå aprilhimmelen var eit sikkert vårteikn på same måten som dompappen på julekortet varsla julekveld og påskekyllingane kom til påske. Eg visste også at ugla var klok og at myrsnipa var overmåte glad i ungane sine, medan ramneskrik bar bod om husdyrtap, alt medan dei lærde drøfta om ørna kunne ta ungar…  

Men eg gjekk ikkje av skaftet av den grunn. Eg bekymra meg ikkje for om fuglane kunne forsvinne eller hamne på raudlista eller bli forstyrra i hekketida. På TV såg eg ofte kor gale det kunne gå med sjøfugl som vart ramma av oljeureining, men eg tenkte nok at det var sikkert fleire der dei kom frå. Ein fugl frå eller til kunne vel ikkje bety all verda, fugl er fugl...?

Alt dette endra seg dramatisk ein dag i 1992/ 1993 då framlegg til verneplan for sjøfuglområde langs kysten av Sogn og Fjordane kom på bordet. Brått vart fugl og fuglefreding dødsens alvor. Langs heile kysten protesterte lokalbefolkninga kraftig. Vi såg på fredinga som eit overgrep frå staten. Vi tvilte på ekspertane sine fugleteljingar og vi mobiliserte til aksjonar og folkemøte av alle slag…..

Men staten let seg ikkje rokke, og kystfolket måtte endre strategi. I staden for å bekjempe statlege vedtak, måtte vi prøve å gjere sjøfuglvernet til ein ressurs.

Vi måtte finne ut om fuglane våre var så sjeldne som ekspertane ville ha det til. Vi måtte finne ut om nokon utanfrå ville betale pengar for å komme og sjå på dei, og vi måtte finne ut kva slag tenester desse fugleelskarane evt. kunne vere villige til å betale for. Turen gjekk til Skottland for å lære.

Her kom fugleelskarar i hopetal for å sjå på ørn og sjøfugl av alle slag. Her hadde dei laga eit fiskeørnsenter der reiret i nærleiken går i arv mellom ørnegenerasjonane. Her hadde også havørna fått sitt eige senter på øya Skye med direkte fjernsynsoverføring frå ørnereiret. På Shetland er fuglefjell og sjøfuglsafari god forretning. Og ikkje berre på Shetland. Slik er det i mange land i Europa og Amerika med. 

Men den viktigaste lærdommen var kanskje at nasjonalparken og naturreservata vart sett på som ein umisseleg ressurs i reiselivsutviklinga.

Vi forstod at vi måtte ta skeia i ei anna hand. På Værlandet bygde vi den gamle båtverkstaden om til Norsk Sjøfuglsenter og starta direkte fjernsyn frå havørnreiret til Tante Gry`s Pub i Værlandet Gjestehamn. Vi fekk staten, fylkeskommunen, fylkesmannen, kommunen og Norsk Ornitologisk Foreining med på laget.  Ny rundløype inn i naturreservatet vart skilta og merka på dugnad.. Nytt naturopplevingskart med mange merka fugleobservasjonsområde vart ferdig i februar 2014. Naturskulen på Værlandet er under utvikling som ei avdeling under Sjøfuglsenteret. Nytt tilbod om havørnsafari  skal vere klart til sommarsesongen i år.

Og vi har fått fleire fugleinteresserte gjestar. Dei ser ting vi ikkje såg, og dei formidlar observasjonane sine rundt omkring på nettet.

Etter kvart demrar det at fugl ikkje berre er fugl – det kan også vere næring og lokalsamfunnsutvikling, og artsmangfaldet er grunnlaget for vår reiselivssatsinga. Difor ønskjer vi tjelden og kvitkinngåsa velkommen ilag med skuleklassar, ornitologar, båtfolk og havørnfotografar.

Fugl er fugl  -   eller var det noko meir der…..?